موزه بریتانیا در یک نگاه

گردش در موزه بریتانیا

موزه بریتانیا از 1759 تاسیس شده است و بزرگترین گنجینه این کشور را در خود جای داده است. از آثار موجود در این موزه می توان به عتیقه های دوره نوسنگی تا دست نوشته های قرن 20 اشاره کرد.

ورودی اصلی از راه Court Great با سقف فولاد و شیشه بزرگترین فضای سرپوشیده اروپا است که در وسط آن اتاق مطالعه بزرگی قرار دارد که اکنون به مرکز اطلاعات تبدیل شده است پشت نمای آتنی معروف مجسمه ها “نجات داده است”.

هم چنین کتاب رمز این زبان شناس سنگ روزتا که کلید گشودن افسانه های زبان هیرو گلیف مصر باستان را گشود در این جا قرار دارد. در موزه اصلی آثاری از آشوری ها مصریان و رومی ها دیده می شود.

تالار بزرگ در موزه بریتانیا

این آثار شامل غنی ترین مجموعه از مومیایی های مصری و هنر تدفین-یک گلدان پورتلند رومی قرن اول و سنگ قبر نرئید –یک سنگ قبر ترک مربوط به 380 قبل از میلاد می باشند.

تاسیس موزه بریتانیا

این مرکز در سال 1753 با مجموعه اهدایی سر هانس سلون طبیعیدان، شامل دستنوشته‌ها، کتاب‌های چاپی و آثار باستانی رسما تأسیس شد و در 1759 با افزوده شدن مجموعه‌های دیگر برای استفاده همگانی گشایش یافت.

موزه بریتانیا (British Museum)

موزه بریتانیا با فضای عجیب و غریبش از قدیمی‌‌ترین، بزرگترین و پربازدیدترین موزه‌های دنیاست. این موزه که در خیابان «گریت راسل» لندن قرار دارد، با گنجینه‌ها و آثار باستانی کشورها و فرهنگ‌های مختلف، هر گوشه‌اش یک دنیای متفاوت است؛ از مومیایی‌های مصر گرفته تا ستون‌های یونانی و حتی منشور حقوق بشر کوروش، پادشاه ایرانی.

این موزه که از عظیم‌ترین و غنی‌ترین موزه‌های جهان است در قلب لندن قرار گرفته است و  بیش از ۷ میلیون گنجینه و آثار باستانی از بسیاری از فرهنگ‌ها، قوم‌ها و کشورهای جهان، از دوران پیش از تاریخ تا زمان حال را در خود جای داده است.

موزه بریتانیا در سال ۱۷۵۳ میلادی و با مجموعه اهدایی از هنس اسلون طبیعی‌دان انگلیسی، شامل دست‌نوشته‌ها، کتاب‌های قدیمی و آثار باستانی گردآوری شده از برخی مستعمرات وقت بریتانیا، رسما تاسیس شد و در ۱۷۵۹ با افزوده شدن مجموعه‌های دیگر برای استفاده همگانی گشایش یافت.

همه کسانی که به شهر زیبای لندن سفر می کنند، بی شک به موزه بریتانیا سری خواهند زد. موزه بریتانیا از بزرگترین موزه های جهان است که بیش از هفت میلیون آثار تاریخی و معاصر را از سراسر جهان در دل خود جای داده است.

آثار موجود در موزه بریتانیا

موزه بریتانیا در شهر لندن، یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌داران آثار تاریخی و حتی معاصر جهان است که از نظر تعداد آثار می‌توان آن را با موزه لوور پاریس مقایسه کرد.

هنگامی که به موزه بریتانیا می روید، بی شک با دیدن آثار ایرانیان در بخش نگارگری های هنرمندان مسلمان ایرانی، که بخشی از آن در کتابخانه بریتانیا و بخش دیگر آن در موزه نگهداری می شود، به وجد خواهید آمد. شاید با خود بگویید چرا این آثار ارزشمند در کشور خودمان قرار ندارد و به تاراج رفته است. باید گفت، آثار ایرانی در موزه های معروف بیشتر بازدید می شوند تا در کشور خودمان. حداقل شاید از این طریق، چند توریست با فرهنگ و تمدن ایرانی ها آشنا شوند.

این موزه که بیش از سیزده میلیون گنجینه و آثار باستانی از تمامی فرهنگ‌ها و کشورهای جهان را از دوران پیش از تاریخ تا زمان حال در خود جای داده است. بیش از سیزده هزار شی باستانی ایران در موزه بریتانیا قرار دارد. از آن جمله می‌توان به منشور حقوق بشر کوروش بزرگ اشاره کرد که در بخش خاورمیانه قرار دارد.

موزه بریتانیا به دلیل امکانات مالی اشیایی کمیاب و عتیقه را از سراسر دنیا جمع آوری کرده است. بسیاری از این آثار حاصل کاوش‌هایی است که در بعضی از آن ها موزه مشارکت داشته است.

موزه بریتانیا غنی‌ترین گنجینه‌های هنر اسلامی (از قرن دوم هجری به بعد) را در زمینه‌های گوناگون و از سرزمین‌های مختلف اسلامی دارد. از جمله نامه‌ای به زبان عربی روی پارچه که احتمالا به اوایل قرن دوم تعلق دارد و آثار کمیاب و کم نظیری از دوره عباسیان فاطمیان مصر (قرن چهارم و پنجم) ایوبیان شام (قرن ششم) و دوره‌های مختلف ایران و عثمانی در رشته های فلزکاری، سفال، بلور و کاشی.

بازدید از موزه بریتانیا

این موزه با بیش از پنج میلیون بازدیدکننده در سال برخی از نفیس‌ترین آثار تاریخ تمدن بشری را در خود جای داده است. از جمله آثاری از آتن، مصر، سومر، (اور) آشور، چین و آثار هنر اسلامی.

بازدید از موزه بریتانیا، رایگان است و پولی بابت بلیط یا ورودی دریافت نمی‌شود. اما در برخی نمایشگاه‌های ویژه، برای برخی از آثار ویژه و تخصصی که از دیگر موزه‌های معتبر جهان به امانت گرفته می‌شوند، بازدید به صورت مجانی نخواهد بود و پولی بابت بازدید از برخی نمایشگاه‌های موقتی که به صورت امانتی گردآوری شده‌اند، دریافت می‌شود.

حواستان باشد برای بازدید از این دیدنی لندن زمان خود را مدیریت کنید تا از هیچ بخش مهمی جا نمانید.

هزینه بازدید از موزه بریتانیا

بازدید از موزه بریتانیا، مجانی است و پولی بایت بلیط و یا ورودیه دریافت نمی‌شود. اما بخش هایی هستند که نیاز به بلیط دارند و برخلاف بخش های دیگر رایگان نیستند.

این بخش ها، نمایشگاه هایی هستند که آثار درونی آن ها به صورت موقت و امانی از دیگر موزه های معتبر جهان، گردآوری شده است و پس از اتمام نمایشگاه به صاحبان آثار باز گردانده می شوند.

کتابخانه موزه بریتانیا (British Museum Library)

یکی از بی نظیرترین و معتبرترین کتابخانه های جهان، کتابخانه موزه بریتانیا است که آثار تاریخی و تمدن بشری دوره های مختلف را در خود جای داده است. در این کتابخانه آثار متعددی همچون آثار اسلامی از قرن دوم هجری به بعد را می توان یافت. از زیبایی هایش می توان به طرح کتابخوانی مدور اشاره کرد که شهرت بسیاری دارد. این کتابخانه که جایگاه هایش به صورت مدور قرار گرفته اند، در سال ۱۸۵۷ افتتاح شد.

همچنین دارای آثار بسیاری از تاریخ طبیعی و تمدن بشری در دوران‌های مختلف؛ از جمله آثار اسلامی از قرن دوم هجری و بعد است. این کتابخانه در سال 1972 بنا بر قانونی که در همان سال تصویب شد در کتابخانه بریتانیا که در واقع کتابخانه ملی انگلیس است، ادغام شد.

کتابخانه موزه بریتانیا بخش نسخ خطی کتابخانه بریتانیا است؛ چرا که کتاب‌های دیگر آن به ساختمان جدید کتابخانه بریتانیا منتقل شده است. ساختمان موزه بریتانیا و کتابخانه در اواسط دهه 1800 پایان گرفت. آنتونی پانتیسی که ابتدا مسئول کتب چاپی و سپس به ریاست کتابخانه منصوب شد، طرح سالن قرائت مدور آن را داد.

این کتابخانه تا سال 1973 بخشی از موزه بود. در این سال کتابخانه ملی امانی، کتابخانه ملی مرکزی و سازمان کتابشناسی ملی بریتانیا نیز به این کتابخانه پیوست و به نام کتابخانه بریتانیا با پانزده میلیون جلد کتاب درآمد.

این کتابخانه همچنین دارای تعداد بسیاری از نگارگری‌های هنرمندان مسلمان به ویژه ایرانی است که قسمتی از آن‌ها در کتابخانه و بقیه در موزه نگهداری می‌شود. فهرست مفصلی از نگارگری‌های ایرانی (مشتمل بر ۴۰۴ مجموعه) در سال ۱۹۷۷ تدوین شده که در واقع مکمل فهرست‌های نسخ خطی فارسی پیشین این کتابخانه است.

در مجموعه‌های مختلف آن آثاری به بیشتر زبان‌های دنیا نگهداری می‌شود که فقط در مجموعه‌های شرقی به بیش از 350 زبان کتاب موجود است.

قسمت‌های مهم کتابخانه موزه بریتانیا

از قسمت‌های مهم کتابخانه بخش مجموعه‌های خاص مشتمل بر: نسخ خطی عربی، کتب شرقی و مجموعه کتابخانه دیوان هند (مجموعه‌های ایندیا آفیس)، نقشه، آثار موسیقی و تمبر است. بخش کتب شرقی و مجموعه دیوان هند مجموعه بزرگی از کتاب‌های چاپی و خطی نفیس اسلامی به زبان‌های مختلف است.

این مجموعه دارای بیش از 40000 نسخه خطی و 400000 کتاب چاپی است. بخش عربی که از مهم‌ترین بخش‌هاست، دارای 6000 نسخه خطی و 30000 جلد کتاب چاپی و نمونه‌هایی از خط عربی و تذهیب است. احتمالا قدیم‌ترین قرآن موجود در اروپا نیز در این بخش قرار دارد.

همچنین تصویرهایی از نسخه‌های منحصر به فرد عربی گردآوری شده است که منبع مهمی برای مطالعات عربی و اسلامی شمرده می‌شود. تعداد زیادی از اولین چاپ‌های کتاب‌های عربی نیز در کتابخانه نگهداری می‌شود.

بخش فارسی شامل حدود 3000 نسخه خطی و 10000 کتاب چاپی است. کتب تاجیکی نیز در این بخش قرار دارد. تعدادی از کتاب‌های فارسی از مجموعه‌های خصوصی نیز در این کتابخانه اند.

بخش‌های موزه بریتانیا

1. بخش ایران باستان

بخش خاورمیانه موزه بریتانیا شامل اشیای باستانی بسیار پرارزشی است که آثاری از کشورهای ایران، عراق و دیگر کشورهای منطقه را شامل می‌شود. گفتنی است بیش از سیزده هزار شی باستانی ایران در موزه بریتانیا قرار دارد. از آن جمله می‌توان به منشور حقوق بشر کوروش اشاره کرد که در بخش خاورمیانه موزه بریتانیا قرار دارد.

همچنین در این موزه آثار بسیار کهن از هنر ایران پیش از اسلام وجود دارد. مانند سفالینه های ۳۳۰۰ پیش از میلاد، مجموعه‌ای از ظروف سیمین و زرین احتمالا از گنجینه‌های معابد مغان از قرن ششم تا چهارم پیش از میلاد. از هنرهای ایران پس از اسلام آثاری در دو رشته تصویر و تذهیب، کتب خطی و صنعت فرش و قالی، بیش از نمونه‌های دیگر به چشم می‌خورد.

برخی از آثار نفیس ایران پس از اسلام عبارتند از: خمسه نظامی که برای شاه طهماسب در تبریز تهیه شده است، اسطرلابی که برای سلطان حسین صفوی در ۱۱۳۳ ساخته شده، کلاه‌خود و زرهی به نام شاه عباس اول، سفال‌های لعابدار نیشابور و کاشی‌های عهد سلجوقی. در این بخش، فلزکاری ها و سفالگری های بی نظیر ایرانیان در قرن چهارم و پنجم میلادی و آثار زیبایی همچون بلور و کاشی های ساخته شده توسط هنرمندان ایرانی به چشم می خورد.

2. بخش مصر و سودان باستان

اشیای موجود در بخش مصر و سودان باستان، جنبه‌های گوناگون درباره فرهنگ و تمدن نیل، از ۱۰ هزار سال پیش از میلاد تا سده دوازدهم میلادی را پوشش می‌دهد. موزه بریتانیا، بزرگ‌ترین مجموعه از اشیای مصری را در خارج از مصر در اختیار دارد. سنگ‌نبشته روزتا (رشید) و مومیایی‌های خاندان سلطنتی مصر از مهم‌ترین آثار مرتبط با مصر باستان در موزه بریتانیا هستند.

3. بخش یونان باستان

از مهم‌ترین گنجینه‌های موجود در موزه بریتانیا می‌توان به مجموعه مرمرهای الگین اشاره کرد که زمانی بخشی از معبد ۲۵۰۰ ساله پارتنون بوده است که ویژه خدای آتنا است. موزه بریتانیا همچنین ۱۷ مجسمه و ۱۵ صفحه سنگی از میان ۹۲ صفحه معبد پارالیسوس را در اختیار دارد. این معبد، نیایشگاهی باستانی در آکروپولیس یونان است که آن را حدود ۲۵۰۰ سال پیش فردی به نام پریکلس بنا کرده است.

بازسازی موزه بریتانیا

یکی از پروژه‌های مهم نورمن فاستر موزه انگلیس است که از نظر بازدیدکنندگانش از موزه‌ی لوور پاریس و موزه‌ی متروپولیتن نیویورک شاخص‌تر است. این موزه مانند این است که در یک شهر تاریخی اروپایی قرار دارید: می‌توانید از یک گذرگاه محصور پا به دوران شکوه و جلال برج پیزا بگذارید و همه‌ی فضا را غرق در نور ببینید.

حیاط چهار بری که در قلب موزه قرار دارد، یکی از فضاهای گم شده‌ی شهر لندن بود. در اواسط قرن نوزدهم به مدت چند سال، باغی در این موزه بود که بعدها به اشغال قفسه‌های کتاب درآمد و به مکانی برای مطالعه تبدیل شد. مقابل سالن مطالعه، مجسمه‌ی جدیدی از آنیش کابور قرار دارد که در حقیقت ورودی کتابخانه محسوب می‌شود.

نکات جالب توجه موزه بریتانیا

همچنین ساختار سقف موزه، یکی از نکات جالب توجه موزه بریتانیا است. بسیاری معتقد هستند که این موزه بدون این سقف مانند شهری بدون فضای سبز و پارک است. با بیش از پنج ملیون بازدیدکننده در سال، موزه کبیر بریتانیا به اندازه موزه لوور پاریس شهرت دارد. ساختار حیاط جدید موزه بسیاری از روابط و سیرکولاسیون (گردش) را آسان‌تر کرده است. دسترسی به گالری‌های مجاور، کتابخانه موزه،‌ سالن مطالعه،‌ رستوران و کافه موزه به راحتی انجام ‌می‌پذیرد.

تا قبل از پیدایش حیاط اصلی، بازدیدکنندگان برای رفتن از یک گالری به گالری دیگر با مشکل مواجه بودند. انتقال کتابخانه از محل مورد نظر، فرصتی پیش آورد تا این مشکلات حل شده و موزه برای قرن‌های آینده نیز زنده شود. یکی از نخستین طرح‌های فاستر، مسیری بود که از طریق آن بتوان به از حیاط اصلی وارد محدوده‌ی شهر لندن شد. وی متوجه شد که می‌توانند راه همگانی جدیدی در ساختمان بسازند و برای انجام این کار به تعادل مناسب‌تری بین موزه به عنوان یک جز و شهر به عنوان کل بزرگ‌تر برسند.

بخش‌های اصلی موزه بریتانیا عبارتند از:

• نقاشی، تصویر و گراوور
• سکه و نشان
• آثار باستانی مصر و سودان
• آثار ایران باستان
• آسیای غربی
• یونان و روم
• قرون وسطی و دوره‌های بعد
• هنر اسلامی
• آثار باستانی شرقی
• آثار پیش از تاریخ
• آثار قوم شناختی
• آثار لئوناردو داوینچی

برخی از معروف ترین آثار در این موزه

• بشقاب نوازندگان

از آثار باستانی دوران ساسانیان (سده هفتم میلادی) است که در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود. این بشقاب در طبرستان یافته شده‌است.

• ارابه طلایی چهار اسب

از آثار باستانی دوره هخامنشیان است که در گنجینه آمودریا یافت شده‌است. این ارابه متعلق به ۳۰۰ تا ۵۰۰ سال پیش از میلاد است. این اثر دارای ارابه‌ای چهاراسب است که دو نفر با لباس هخامنشی‌ها بر آن سوار هستند، این اثر هم‌اکنون در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود.

• بازوبند طلایی بز و پرنده هما

یکی از آثار باستانی متعلق به دوران هخامنشیان است. پرنده هما و بز از حیواناتی هستند که در آثار به جا مانده از این دوران زیاد دیده می‌شوند. این بازوبند مزین به حیوانی اساطیری است که از شاخ و تن بز و صورت و بال پرنده همای اساطیری تشکیل شده‌است و به صورت متقارن رو به روی هم قرار گرفته‌اند. این بازوبند متعلق به حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد است. و دارای سنگ ها و نگین های گرانبها بوده است که همگی از آن کنده شده اند. این بازوبند عضوی از صدها عتیقه گنجینه آمودریا بوده است.

• استوانه کوروش بزرگ

یا منشور حقوق بشر کوروش لوحی از گل پخته است که در سال ۵۳۸ پیش از میلاد به فرمان کوروش بزرگ پادشاه و بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی نگاشته شده‌است. نیمه نخست این لوح از زبان رویدادنگاران بابلی و نیمه پایانی آن سخنان و دستورهای کورش به زبان و خط میخی اکدی (بابلی نو) نوشته شده‌ است.

این استوانه در سال ۱۲۵۸ خورشیدی و  ۱۸۷۹ میلادی در نیایشگاه اِسَگیله (معبد مردوک، خدای بزرگ بابلی) در شهر بابل باستانی پیدا شده و در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود. این منشور یکی از بزرگترین نشانه‌های روحیه بردباری در فرهنگ ایرانی است.

• جام نقره ساسانی

با کنده کاری ها و نقره کاری های شگفت انگیز که از خصوصیات دوره ساسانی است این جام در مازندران کشف و در این موزه نگه داری می شود.

• سنگ‌نگاره ویرانی شوش

سنگ‌نگاره آشور بانی‌پال یکی از آثار باستانی است که به مناسبت غلبه آشوریان بر عیلامیان در سال ۶۴۷ پیش از میلاد خلق شده ‌است. در این نقش برجسته، سپاهیان آشور در حال ویران کردن معبد با کلنگ دو سر و دیلم هستند و همچنین از شهر شوش زبانه‌های آتش بلند می‌شود. تعدادی هم از سربازان آشوری مشغول خارج کردن گنج‌های آن هستند. این اثر باستانی در موزه بریتیش می‌وزیوم لندن نگهداری می‌شود. البته این تمدن جزو تمدنهای ایرانی محسوب نمی شد اما قسمتی از جنوب غربی ایران در دوران اوج آشور زیر سیطره آن ها بود.